ઇતિહાસની આરસીમાં પેટલાદનું પ્રતિબીંબ મહાભારતથી પણ અગાઉના અનાર્ય કાળથી પડેલ છે. આર્યોના આગમન પહેલાં પેટલાદ અનાર્ય વર્ગ લિંગ પૂજા કરતા હતા. સમય જતાં શિવપૂજા સાથે મિશ્રણ થયુ હતું. આ નગર અનાર્યકાળથી અસ્તિત્વ ધરાવે છે. પેટલાદમાં ભકત પ્રહલાદનો વસવાટ ઘણા લાંબા સમય સુધી થયો હતો. જેથી, ઇ.સ. પૂર્વે પેટલાદનું નામ પ્રહલાદપૂર તરીકે પણ જોવા મળતું હતું. લકુલીશ પાશુપત શિવના છેલ્લા અવતાર રૂપે કારવાણમાં જન્મીને લાટમાં વસવાટ કર્યો હોવાથી ઇ.સ. પૂર્વે આ ગામનું નામ પાશુપત-લાટ થયુ હતું. સમય જતાં પાશુ શબ્દ લોપ થઇ પતલાટ નામ થયું, જેમા અપભ્રંશ થઇને હાલમાં પેટલાદ કહેવાય છે.

પેટલાદની સ્થાપના સંવત ૫૧૨ માં પોષ સુદ ત્રીજના દિવસે સોલંકી વંશના સ્થાપક દળકંદ દેવજીના વંશજો ગોપાળદેવજીએ તા. ૭ જાન્યુ ઇ.સ. ૪૫૬ ના રોજ કરી હતી. પેટલાદ નગરની ગાદી સંવત ૫૫૩માં અર્જુનસિંહને સોંપવામાં આવી હતી. અર્જુનસિંહ સંવત ૫૮૩ માં પીર થતાં અર્જનશાહ બન્યા હતા. જેમની દરગાહ આજે પણ જોવા મળે છે. જયાં દર વર્ષે ઉર્ષની ભવ્ય ઉજવણી થાય છે. જેમાં હજારો મુસ્લિમ બિરાદરો દુર દુરથી આવે છે. પેટલાદ નગર ઉપર સન ૪૫૬ થી ૧૨૪૪ સુધી સોલંકી યુગનું સામ્રાજય હતું. આ નગર પર લગભગ ૮૪૧ વર્ષ જેટલુ શાસન સોલંકી યુગનું રહ્યુ હતું. આગળ વાંચો....

આ નગર પર લગભગ ૮૪૧ વર્ષ જેટલુ શાસન સોલંકી યુગનું રહ્યુ હતું. તે ૧૧માં સૈકા વખતે બળ્યાદેવ મંદિરમાં બ્ર્રહ્માજીની મૂર્તિ નગરમાં ભગવાન લક્ષ્મીનારાયણની મૂર્તિ આજે પણ જોવા મળે છે. જયારે ૧૨માં સૈકા વખતે સોલંકી કાલીન મંદિરની આરાધક મૂર્તિઓ, આનંદા-ચામુંડા માતાનું મંદિર તેમાં રહેલ ગણેશજીની મૂર્તિઓ વિગેરે હતા. ત્યાર બાદ સંવત ૧૩૫૫ માં ગુજરાત સાથે પેટલાદમાં મુસ્લીમ શાસનની સ્થાપના થઇ હતી. સુલતાનો બાદ મોગલ સમયમાં ૧૫૭૨ માં શહેનશાહ અકબર પેટલાદમાં આવ્યા હતા. જેઓએ અમીન શબ્દની ઉત્ત્પતિ સમગ્ર રાજયમાં પેટલાદથી કરી હતી.

તે વખતે સંવત ૧૫૭૫ માં નાગરકુવાના રઘુનાથજી મંદિરની નીચે શીલાલેખ લખાયો હતો. તે મંદિર પણ હાલમાં છે. સંવત ૧૬૧૮ માં પેટલાદમાં શહેનશાહ જહાંગીરનું આગમન થયુ હતું. તેણે પેટલાદના નિપુણ કારીગરો પાસે તે વખતના રૂા. ૫ લાખમાં મયુરાસન બનાવડાવ્યુ હતુ. પરંતુ, થોડાક સમયમાં નાદિરશાહ આવી મયુરાસનની લુંટ ચલાવી ઇરાન લઇ ગયો હતો. આજથી લગભગ ૪૩૦ વર્ષ અગાઉ એટલે કે સંવત ૧૬૩૨ ની આસપાસ ચેતનગીરીની મઢી થઇ હતી. પરંતુ, થોડાક સમયમાં નાદિરશાહ આવી મયુરાસનની જયાં સમગ્ર ગુજરાતની સૌથી ઉંચી આશરે સાડા ચાર ફુટ ઉંચી પાર્વતીજીની મૂર્તિ આ મઢી પાસે હતી. જે શિલ્પશાસ્ત્રની દ્રષ્ટિએ ઘણી મહત્વની હતી. આ મંદિર આશરે ૧૦-૧૨ વર્ષ અગાઉ તોડી પડાતાં મૂર્તિ ખંડિત થઇ ગઇ હતી. જેને પધરાવી દેવામાં આવી હતી. પરંતુ, મઢી અને ચેતનગીરીની તૂટેલી સમાધી હાલ પણ જોવા મળે છે. આ ચેતનગીરીની મઢીની રક્ષા જોરાભાઇ રબારી નામનો માણસ કરતો હતો. જે સંવત ૧૬૮૪ માં વીરગતિને પામ્યા હતા. જેમનો પાડીયો આ મઢી પાસે છે.!! આગળ વાંચો....